به عنوان یک تولید‌کننده محتوا فعال در یوتیوب و یا یک یوتیوبر محبوب، احتمالاً گرفتن اخطار کپی‌رایت از سمت این شبکه چیزی نباشد که دوست داشته باشید با آن مواجه شوید. خوشبختانه با مطالعه در این مورد و یاد گرفتن کارهایی که باید در این مورد انجام داده و البته کارهایی که باید از انجام دادن آن‌ها پرهیز کنید؛ روبرو شدن با این اخطار دیگر موضوعی نگران‌کننده برای شما نخواهد بود. در این مقاله سعی کرده‌ایم راهنمای جامعی را در اختیار شما قرار دهیم که به طور کامل شما را با قوانین کپی‌رایت یوتیوب و نحوه برطرف کردن خطا دریافتی آشنا می‌کند. پیشنهاد می‌کنم در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
کپی‌رایت چیست؟
از محتوای تصویری و ویدئویی گرفته تا آهنگ و یک متن؛ کپی‌رایت به عنوان حق نشر هر نوع محتوایی در نظر گرفته می‌شود که اصالت و اورجینال بودن آن را مشخص می‌کند. به بیانی ساده، اگر شما محتوایی را تولید و یا خریداری کرده باشید؛ کپی‌رایت آن به شما تعلق دارد. این مورد تقریباً به هر نوع محتوایی که در قالب دیجیتالی تولید شده باشد نسبت داده می‌شود.
کپی‌رایت و یا حق نشر هر محتوایی بلافاصله بعد از تولید آن به نام تولید‌کننده صادر می‌شود؛ اما این حق می‌تواند خریداری نیز شده و بدین ترتیب منتقل شود. جالب است بدانید که کپی‌رایت تا زمانی که صاحب آن زنده باشد اعتبار داشته و قابل استفاده است. در واقع این صاحب حق نشر یک محتوا است که تعیین می‌کند تحت چه شرایطی سایر تولید‌کنندگان محتوا حق استفاده از آن محتوا را دارند.
نقض قوانین کپی‌رایت یوتیوب چیست؟
نقض قوانین یوتیوب که با نام copyright violation نیز شناخته می‌شود؛ به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن شما برای ساخت ویدئوهای خود، از محتوایی استفاده کرده‌اید که متعلق به شما نبوده و از لحاظ قانونی تحت هیچ یک از قوانین استفاده از محتوا اورجینال قرار نگرفته است.
توجه داشته باشید که یوتیوب با استفاده از مکانیسمی به نام کانتنت آیدی، محتوا اورجینال را تعیین کرده و برای تمام ویدئوهایی که از محتوا اصلی استفاده غیرقانونی کرده‌اند جریمه در نظر می‌گیرد.
نحوه کار Content ID بدین شکل است که با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده، تمام ویدئوهای آپلود شده را بررسی کرده و با مقایسه آن‌ها با محتوا اورجینال، به دنبال هرگونه محتوا کپی شده در تصویر و یا آهنگ به کار رفته در ویدئو می‌گردد. همان‌طور که عنوان شد یوتیوب در صورت پیدا کردن هرگونه محتوا کپی شده، جریمه‌های سنگینی را برای کانال خاطی در نظر می‌گیرد.
باید و نباید های قوانین کپی‌رایت یوتیوب
مهم‌ترین مسئله‌ای که در رابطه با قوانین کپی‌رایت در یوتیوب مطرح می‌شود این است که تولید‌کنندگان محتوا تنها باید ویدئوهایی را در یوتیوب آپلود کنند که یا خود آن را ساخته و یا به نوعی اجازه استفاده از محتوا کپی شده در آن را داشته باشند. این موضوع بدان معناست که افرادی که در یوتیوب فعالیت می‌کنند این اجازه را ندارند که از محتواهایی که حق نشر آن‌ها برای افراد دیگری است؛ بدون اجازه آن‌ها استفاده کنند.
اجازه دهید برخی از مواردی که در رابطه با قوانین کپی‌رایت در یوتیوب مطرح می‌شوند را با هم بررسی کنیم. برخی از مهم‌ترین باید و نبایدها در این مورد به شرح زیر می‌باشند.
در رابطه با موسیقی استفاده شده در ویدئو
کارهایی که باید در رابطه با این مورد انجام دهید:
- در صورتی که می‌خواهید از آهنگ و یا متن آهنگی که حق نشر آن برای کس دیگری است استفاده کنید؛ بهتر است ابتدا اجازه استفاده از آن را از آن‌ها بگیرید.
- بهتر است برای گذاشتن آهنگ بر روی ویدئوهای خود از منابع رایگانی مثل YouTube audio library استفاده کنید. همچنین می‌توانید با پرداخت هزینه از طریق وبسایتهایی همچون Audio Jungle به طیف وسیعی از موسیقی‌های مورد استفاده در ویدئوهای یوتیوب دسترسی داشته باشید.
- از مجوز Creative Commons برای انتخاب آهنگ‌های خود استفاده کنید. (در ادامه این مقاله بیشتر راجع به این مجوز صحبت می‌کنیم)
کارهایی که نباید در رابطه با این مورد انجام دهید:
- سعی نکنید بدون گرفتن مجوز صریح از دارنده حق نشر آهنگ، از آن در ویدئوهای خود استفاده کنید. اگر مطمئن نیستید که آهنگ موردنظر شما دارای کپی‌رایت می‌باشد یا نه؛ پیشنهاد ما به شما این است تا بر روی احتمال جریمه شدن توسط یوتیوب شرط‌بندی نکنید.
- تصور نکنید که بدون گرفتن اجازه می‌توانید از متن آهنگی که دارای کپی‌رایت است استفاده کنید؛ چراکه متن آهنگ نیز درست مثل آهنگ می‌تواند دارای حق نشر باشد.
- تنها به این دلیل که فقط چند ثانیه از محتوا دارای حق نشر در ویدئو خود استفاده کرده‌اید؛ نمی‌توانید بدون کسب اجازه آن‌ها را در ویدئوهای خود به کار ببرید. توجه داشته باشید که صرف نظر از مدت زمانی که شما بدون اجازه از آهنگ و یا متن آهنگ دارای حق نشر در ویدئوهای خود استفاده می‌کنید؛ این مورد می‌تواند جریمه شدن از سمت یوتیوب را برای شما به همراه داشته باشد.
- فکر نکنید که با ذکر منبع محتوا دارای کپی‌رایت می‌توانید از جریمه شدن ویدئوهای خود جلوگیری کنید. این مورد فایده‌ای برای شما نداشته و حتماً باید از قبل مجوز استفاده از محتوا دارای حق نشر را از صاحب آن کسب کنید. البته یک سری موارد استثنا در این مورد وجود دارند که در بخش‌های بعدی این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.
در رابطه با گرافیک استفاده شده در ویدئو
کارهایی که باید در رابطه با این مورد انجام دهید:
- چنانچه قصد دارید از هرگونه عکس، ویدئو و یا آرت ورکی که دارای حق نشر می‌باشد استفاده کنید؛ باید در ابتدا از فردی که صاحب حق نشر آن می‌باشد مجوز لازم را کسب کنید.
- سعی کنید برای انتخاب عکس، فوتیج و یا هرگونه آرت ورک برای ویدئوهای خود، یا خودتان نسخه اورجینال آن‌ها را بسازید و یا اینکه از سایت‌هایی همچون promo که محتوا گرافیکی لازم را در اختیار شما قرار می‌دهند استفاده کنید.
- از وبسایتهایی همچون Wikimedia Commons که محتوا دارای مجوز را در اختیار شما قرار می‌دهند استفاده کنید.
کارهایی که نباید در رابطه با این مورد انجام دهید:
- بدون کسب مجوز از عکس، فوتیج و یا هرگونه آرت ورکی که دارای حق نشر می‌باشد استفاده نکنید. چنانچه در رابطه با این که محتوا موردنظر شما دارای کپی‌رایت می‌باشد یا نه شک دارید؛ بهتر است استفاده از گزینه‌های دیگر را مدنظر داشته باشید.
- فکر نکنید که می‌توانید محتوا موردنظر خود را کپی کرده و آن را بر ویدئوهای خود استفاده کنید. توجه داشته بلاشید که این مورد با جریمه‌های یوتیوب همراه خواهد بود.
- تصور نکنید که ذکر منبع حق نشر محتوا کپی شده کمکی به شما می‌کند. برای استفاده از این دست از محتواها، نیاز به مجوز صریح دارنده حق نشر دارید.
چگونه در یوتیوب اخطار کپی‌رایت دریافت نکنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر نیز عنوان کردیم؛ در یوتیوب شما تنها مجاز به آپلود کردن ویدئوهایی هستید که محتوا آن (موسیقی، عکس و فوتیج) را یا خود ساخته و یا مجوز استفاده از محتوا کپی شده دیگران را داشته باشید. هرچند که راه‌هایی وجود دارند که شما می‌توانید بدون نیاز به مجوز مستقیم از سمت صاحب حق نشر، از محتوا کپی شده استفاده کنید. البته توجه داشته باشید که با توجه نوع محتوا، گزینه‌های متفاوتی در اختیار شما قرار می‌گیرند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
قانون استفاده منصفانه (Fair Use)
در یوتیوب قانونی به اسم fair use وجود دارد که تولید‌کنندگان محتوا با استفاده از آن می‌توانند از محتوا کپی شده سایر افراد، تحت شرایط مشخصی استفاده کنند. چنانچه ویدئوهای شما مرتبط با حوزه‌های آموزش، تحقیق و گزارش‌های خبری می‌باشد و یا اینکه ویدئوهای نقد و بررسی می‌سازید؛ این امکان برای شما فراهم شده است تا با استفاده از قوانین استفاده منصفانه یوتیوب، از محتوا کپی شده استفاده کنید.
توجه داشته باشید که برای استفاده از این قانون یوتیوب، ویدئوهای شما باید دارای یک سری از شرایط باشند. شما باید مشخص کنید که موضوع ویدئو شما و مطالبی که قرار است در آن به مخاطبان خود ارائه کنید؛ در دسته‌های عنوان‌شده قرار می‌گیرند یا نه. قانون fair use یوتیوب این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد تا بدون نیاز به کسب اجازه از دارنده حق نشر محتوا و یا پرداخت هزینه به سایت‌های مختلف برای دسترسی به محتواهای یونیک، از محتواهای کپی شده در ویدئوهای خود استفاده کنید.
توجه داشته باشید که هر نوع محتوایی شامل استفاده از قانون فری یوز نشده و تصورات غلطی در رابطه با این قوانین وجود دارند. نکته مهمی که در رابطه با این موضوع باید به آن توجه کنید این است که اگر شما در تهیه محتواهای موردنظر خود برای ساخت ویدئو، از منابعی استفاده کنید که مورد تأیید یوتیوب نباشند این احتمال وجود دارد که قانون fair use برای شما باطل شده و ویدئوهای شما خطا کپی‌رایت را دریافت کند. چنانچه تمایل دارید اطلاعات بیشتری در رابطه با این قانون کسب کنید؛ می‌توانید بر روی این لینک کلیک کنید.
استفاده از مجوز (Licensed Use)
نکته‌ای که در رابطه با تولید محتوا در یوتیوب مطرح می‌شود این است که اکثر تولید‌کنندگان محتوا در این شبکه وقت این را ندارند که به طور مداوم گرافیک و موسیقی ویدئوهای خود را خودشان بسازند. به همین دلیل استفاده از منابع و سایت‌هایی که محتواهایی که کپی‌رایت ندارند را در اختیار کاربران قرار می‌دهند؛ به عنوان یک سرمایه‌گذاری خوب در این مورد در نظر گرفته می‌شود.
مجوز Creative Commons
Creative Commons به عنوان منبعی در نظر گرفته می‌شود که در آن افراد می‌توانند بدون نیاز به اجازه، از موسیقی‌های دارای حق نشر در ویدئوهای خود استفاده کنند. البته توجه داشته باشید که شرط استفاده از موسیقی‌های موجود در این وب‌سایت این است که شما به منبع موسیقی در ویدئوهای خود اشاره کنید.
وب‌سایت Wikimedia Commons
درست همانند مورد قبلی، Wikimedia Commons نیز این امکان را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا با ذکر منبع در ویدئوهای خود، از محتواهای موجود در این وب‌سایت استفاده کنند.
Public Domain
در نهایت ما گزینه Public Domain را داریم که به سادگی به معنی محتوایی می‌باشد که متعلق به عموم مردم بوده و برای استفاده از آن‌ها به هیچ‌گونه مجوزی نیاز نیست.
موسیقی Public Domain
در آمریکا هر آهنگی که قبل از 1 ژانویه 1926 منتشر شده باشد؛ به طور خودکار در گروه Public Domain قرار گرفته و متعلق به همه افراد می‌باشد. این مورد لیست بزرگی از موسیقی‌هایی که استفاده از آن‌ها به هیچ‌گونه مجوز نیاز ندارد را در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌توانید برای ساخت ویدئوهای یوتیوب از آن‌ها استفاده کنید.
تصاویر Public Domain
روش‌های مختلفی برای تعیین اینکه آیا یک تصویر در گروه تصاویر Public Domain قرار می‌گیرد یا نه وجود دارند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر می‌باشند:
- دولت آمریکا آن عکس را طراحی کرده باشد.
- عکس موردنظر دارای حق نشر نمی‌باشد.
- عکس موردنظر شرایط لازم برای گرفتن حق نشر را ندارد.
- عکس موردنظر به Public Domain اهدا و یا واگذاری شده است.
تفاوت کپی‌رایت کلیم با کپی‌رایت استرایک
وقتی که سیستم کانتت آیدی یوتیوب محتوا ویدئو یک کانال را مشابه با محتوا ویدئو کانال دیگری تشخیص می‌دهد؛ یک کپی‌رایت کلیم (YouTube copyright claim) شکل می‌گیرد که با نام Content ID claim نیز شناخته می‌شود. توجه داشته باشید که کپی‌رایت کلیم در نهایت منجر به کپی‌رایت استرایک (YouTube Copyright Strike) برای یک کانال نمی‌شود.
کپی‌رایت کلیم چیست؟
فرقی نمی‌کند که آگاهانه از محتوا دیگر تولید‌کنندگان برای ساخت ویدئوهای خود استفاده کرده یا که این کار را ناخواسته انجام داده باشید؛ کپی‌رایت کلیم اخطاری است که در این شرایط برای ویدئو شما اعمال می‌شود.
کپی‌رایت کلیم معمولاً به صورت اتوماتیک و در نتیجه فعالیت سیستم کانتنت آیدی برای کانال‌ها پیش می‌آید. نتیجه این موضوع نیز این است که صاحب حق نشر محتوایی که شما از آن بدون اجازه در ویدئو خود استفاده کرده‌اید؛ می‌تواند به اطلاعات آنالیتیکس ویدئو شما همچون میزان بازدید و اطلاعات مهم دیگر دسترسی داشته باشد، ویدئو شما را بلاک کند و یا اینکه درآمد تبلیغات آن را به خود اختصاص دهد.
در چنین شرایطی شما همچنان می‌توانید از ویدئو خود استفاده کنید؛ اما صاحب حق نشر می‌تواند بازدید ویدئو را به کشورهای خاصی محدود کرده و یا اینکه از طریق آن برای خود درآمدزایی کند.
کپی‌رایت استرایک چیست؟
کپی‌رایت استرایک زمانی برای ویدئوهای یک کانال اتفاق می‌افتد که صاحب حق نشر محتوایی که بدون کسب اجازه از آن در ساخت ویدئوها استفاده شده است؛ تحت استرایکی با نام DMCA درخواست حذف ویدئو را به یوتیوب ارائه می‌کند. این نوع از استرایک به صورت دستی انجام شده و در آن یوتیوب از صاحب حق نشر (کسی که ادعا می‌کند از محتوا آن سوءاستفاده شده است) درخواست می‌کند تا جزئیاتی از محتوا اورجینال را برای آن‌ها بفرستد.
نتیجه کپی‌رایت استرایک این است که یوتیوب در صورت صحت جزئیات فرستاده‌شده، ویدئو مربوط را حذف کرد و کانال خاطی یک کپی‌رایت استرایک دریافت می‌کند.
توجه داشته باشید که دریافت کپی‌رایت استرایک تأثیر منفی بر کانال شما خواهد داشت. حتی اگر صاحب کانال ویدئو مربوط را حذف کند باز هم کپی‌رایت استرایک تا 90 روز بر روی کانال باقی می‌ماند.
چگونه خطای کپی‌رایت را رفع کنیم؟
چنانچه کپی‌رایت کلیم را برای ویدئوهای خود دریافت کرده‌اید نترسید؛ این اخطار تنها 90 روز بر روی ویدئوهای شما مانده و امکان برطرف کردن آن نیز وجود دارد. توجه داشته باشید؛ اگر 30 روز از زمانی که شما اخطار کپی‌رایت کلیم را دریافت کردید گذشته و صاحب حق نشر محتوا کپی شده واکنشی به این موضوع نشان نداده است؛ نیازی نیست شما کاری انجام دهید و این اخطار به صورت خودکار از روی ویدئو شما برداشته می‌شود.
اما در صورتی که در این مدت صاحب حق نشر محتوا شکایت خود را به یوتیوب اعلام کند؛ این احتمال وجود دارد که شما از سمت یوتیوب جریمه شوید. کاری که در رابطه با این مورد می‌توانید انجام دهید این است که بخش محتوا کپی شده را از ویدئو خود حذف کرده و یا اینکه به طریقی به یوتیوب ثابت کنید که مجوز لازم برای استفاده از این محتوا را داشته‌اید.
توجه داشته باشید که اخطار کپی‌رایت کلیم همانند کپی‌رایت استرایک می‌تواند موجب آسیب زدن به کانال شما شود؛ بنابراین پیشنهاد ما این است که در صورت مواجه شدن با این اخطار، اقدامات لازم برای برطرف کردن آن را انجام دهید.
دریافت اخطار کپی‌رایت استرایک بدین معنی است که صاحب حق نشر محتوایی که شما بدون اجازه از آن استفاده کرده‌اید؛ درخواست رسمی خود را برای حذف ویدئو شما به یوتیوب ارائه کرده است. وقتی که کاربران یوتیوب اخطار کپی‌رایت استرایک را دریافت می‌کنند؛ در ابتدا یوتیوب از آن‌ها می‌خواهد تا یک ویدئو آموزشی موسوم به YouTube Copyright School را مشاهده کرده و سپس به سؤالاتی در رابطه با نقض قوانین کپی‌رایت یوتیوب پاسخ دهند. در مواجه با اخطار کپی‌رایت استرایک، کاربران از طریق 3 روش می‌توانند این مشکل را برطرف کنند:
- تا زمان منقضی شدن اعتبار اخطار صبر کنید: اخطار کپی‌رایت استرایک نیز همانند کپی‌رایت کلیم، 90 روز اعتبار داشته و پس از این مدت اخطار به صورت خودکار از روی ویدئو برداشته می‌شود. چنانچه این اخطار، اولین کپی‌رایت استرایکی باشد که کانال دریافت می‌کند؛ یوتیوب از صاحب کانال می‌خواهد تا مراحل Copyright School این پلتفرم را کامل کند.
- با صاحب حق نشر محتوا صحبت کنید: چنانچه فکر می‌کنید ادعا مطرح شده در رابطه با استفاده از محتوا کپی‌شده از سمت شما از پایه باطل بوده و شما به قوانین کپی‌رایت یوتیوب پایبند بوده‌اید؛ به سادگی می‌توانید با صاحب حق نشر محتوا ارتباط برقرار کرده و از او بخواهید تا شکایت خود در این مورد را پس بگیرد.
- دفاعیه خود را به یوتیوب بفرستید: اگر فکر می‌کنید محتوا ویدئو شما شامل قانون fair use شده و ویدئو شما به اشتباه گزارش و یا حذف شده است؛ می‌توانید دفاعیه خود در این مورد را برای یوتیوب ارسال کنید.
مراقب ممنوعیت مادام‌العمر در یوتیوب باشید
توجه داشته باشید؛ اخطارهای کپی‌رایت استرایک یوتیوب شوخی‌بردار نبوده و باید حساسیت بالایی در رابطه با آن‌ها داشته باشید. چنانچه یک کاربر اخطار کپی‌رایت استرایک را برای بار اول دریافت کند؛ باید مراحل Copyright School یوتیوب را تکمیل کرده و این اخطار پس از 90 روز از روی ویدئو برداشته می‌شود. در صورتی که کانال اخطار دوم را زمانی دریافت کند که هنوز 90 روز اخطار اول تمام نشده باشد؛ این 90 روز از اول شروع می‌شود. این مورد برای اخطار سوم هم به همین ترتیب است.
توجه داشته باشید که اگر یک کانال اخطار سوم را قبل از منقضی شدن دو اخطار قبلی دریافت کند؛ یوتیوب آن را کاملاً مسدود می‌کند. این مورد شامل حذف تمام کانال‌های مربوط به کانال اصلی، حذف تمام ویدئوهای کانال و منع کردن حساب مرتبط از ساخت مجدد کانال یوتیوب می‌شود.
با این حساب می‌توان نقض قوانین کپی‌رایت یوتیوب را به نقض قوانین بسکتبال شبیه دانست؛ با این تفاوت که در یوتیوب، جریمه‌ها دائمی بوده و فرد خاطی نه تنها ویدئوها و کانال خود را از دست می‌دهد؛ بلکه از ساختن کانال جدید در این شبکه هم محروم می‌شود.
سخن پایانی
امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده و توانسته باشیم به خوبی شما را با قوانین کپی‌رایت یوتیوب و پیامدهای منفی نقض این قوانین آشنا کرده باشیم. الگوریتم یوتیوب در پیدا کردن محتواهای کپی شده قدرتمند عمل کرده و روزبه‌روز هم دارد در این مورد بهتر می‌شود؛ بنابراین کاربران فعال در یوتیوب باید توجه داشته باشند که یا از محتواهای اورجینال که خود آن‌ها را ساخته‌اند در ویدئوها استفاده کنند یا اینکه اجازه استفاده از محتوای سایر افراد را از آن‌ها بگیرند.
